گاو (فیلم)
| گاو | |
|---|---|
 پوستر فیلم گاو با طراحی فرشید مثقالی | |
| کارگردان | داریوش مهرجویی |
| تهیه‌کننده | داریوش مهرجویی |
| فیلمنامه‌نویس | غلامحسین ساعدی داریوش مهرجویی |
| بازیگران | عزت‌الله انتظامی علی نصیریان جعفر والی جمشید مشایخی عصمت صفوی مهین شهابی پرویز فنی‌زاده خسرو شجاع‌زاده محمود دولت‌آبادی شکوه نجم‌آبادی عزت‌الله رمضانی‌فر فیروز بهجت‌محمدی |
| موسیقی | هرمز فرهت |
| فیلمبردار | فریدون قوانلو |
| تدوین‌گر | زری خلج |
| توزیع‌کننده | استودیو میثاقیه |
تاریخ‌های انتشار | ١ بهمن ١٣۴٨ |
مدت زمان | ۱۰۵ دقیقه |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
| هزینهٔ فیلم | ۱۴۵ هزار تومان[۱][۲] |
| فروش گیشه | ١٨ هزار تومان |
گاو فیلمی ایرانی به کارگردانی داریوش مهرجویی و نویسندگی داریوش مهرجویی و غلامحسین ساعدی است که در سال ۱۳۴۸ خورشیدی (۱۹۶۹ میلادی) آماده نمایش شد. این فیلم بر پایهٔ قصهٔ «گاو» از کتاب عزاداران بَیَل نوشتهٔ غلامحسین ساعدی ساخته شده‌است. گاو دومین ساخته داریوش مهرجویی بعد از فیلم الماس ۳۳ بود.
گاو از موج نوی سینمای ایران بود و جز اولین فیلم‌های ایرانی بود که در غرب و اروپا مورد توجه و تحسین قرار گرفت.
پیش از این، نمایش «گاو» نوشته غلامحسین ساعدی در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۴ در تلویزیون به کارگردانی جعفر والی و با بازی عزت‌الله انتظامی (مش‌حسن)، علی نصیریان (مش‌اسلام)، جعفر والی و عصمت صفوی به صورت زنده اجرا شد[۳] [۴].
خلاصه داستان[ویرایش]
همه امید زندگی مش حسن به تنها گاوی است که در طویله اش دارد و از وجود آن علاوه بر امرار معاش خانواده خود، افراد روستا را نیز بهره‌مند می‌سازد. همه این مسائل باعث شده‌است که مش حسن دلبستگی خاصی به این گاو داشته باشد. اما روزی که مش حسن به شهر رفته، گاو به علت نامشخصی می‌میرد و افراد روستا با موافقت همسر مش حسن نعش گاو را در حیاط منزلش دفن می کنند و پس از بازگشت مش حسن وانمود می‌کنند که گاو گریخته‌است ولی او باور نمی‌کند و اعتقاد دارد گاوش زنده است. از آن پس حالش دگرگون می‌شود و خود را گاو می‌پندارد. کوشش و پند و نصیحت بزرگان و ریش سفیدان روستا، چاره ساز نمی‌شود و سرانجام کدخدا و مش اسلام تصمیم می‌گیرند که او را دست و پابسته و جهت درمان به شهر ببرند؛ اما مش حسن در راه از دست آن‌ها می‌گریزد و با سقوط در دره‌ای می‌میرد.
بازیگران[ویرایش]
اسامی بازیگران فیلم گاو به شکل* و ترتیب نمایش در عنوان‌بندی آغازین فیلم [۵] [۶]:
| شماره | بازیگر | نقش |
|---|---|---|
| ۱ | عزت‌الله انتظامی | مش حسن |
| ۲ | علی نصیریان | مش اسلام |
| ۳ | جعفر والی | کدخدا |
| ۴ | جمشید مشایخی | عباس |
| ۵ | عصمت صفوی | پیرزن |
| ۶ | مهین شهابی | همسر مش حسن |
| ۷ | پرویز فنی زاده | مش جبار |
| ۸ | خسرو شجاع زاده | پسر مش صفر |
| ۹ | محمود دولت‌آبادی | اسماعیل |
| ۱۰ | شکوه نجم‌آبادی | |
| ۱۱ | عزت‌الله رمضانی فر | دیوانه |
| ۱۲ | فیروز بهجت محمدی | مرد داخل دریچه |
| ۱۳ | غلامعلی نبی‌پور | |
| ۱۴ | یدالله شیراندامی | |
| ۱۵ | مهتاج نجومی | خواهر اسماعیل |
| ۱۶ | داریوش رضایی |
تولید فیلم[ویرایش]
۱۴ خرداد ۱۳۴۷: امضای قرارداد تولید فیلم بین اداره کل امور سینمایی کشور در وزارت فرهنگ و هنر و غلامحسین ساعدی و داریوش مهرجویی برای ساخت فیلم «گاو». بر اساس این قرارداد حق‌الزحمه کارگردانی و تنظیم سناریو، دکوپاژ، امتیاز کتاب و دستمزد هنرپیشگان و یک فیلمبردار مقطوعا به مبلغ ۱.۴۵۰.۰۰۰ ریال بوده است[۱][۲].
مکان فیلمبرداری: روستای بویینک از توابع بخش کوهین شهرستان قزوین [۷]. در ابتدا ساعدی روستای پاکچین (په‌که‌چین) در حوالی تبریز را برای لوکیشن فیلم پیشنهاد داد اما وزارت فرهنگ و هنر با دیدن عکس‌های روستا نپذیرفت[۸].
۱۷ تیر تا ۱۰ شهریور ۱۳۴۷: طول مدت فیلمبرداری فیلم گاو[۳]
۱۴ شهریور ۱۳۴۷: آغاز تدوین فیلم توسط زری خلج. در این سند نام فیلم به صورت زنگولان (گاو) درج شده است.[۹]
۲۷ آذر ۱۳۴۷: آغاز امور فنی صداگذاری، ۷-۲۸ دی ۱۳۴۷: دوبله و افکت و انتخاب موسیقی توسط بهرام دارایی[۱۰]
اواخر اسفند ۱۳۴۷: پایان تولید عنوان‌بندی در استودیو نقاشی متحرک سازمان سمعی و بصری هنرهای زیبای کشور[۱۱]
نمایش فیلم[ویرایش]
فیلم گاو بلافاصله بعد از تولید توقیف شد. گاو نخستین بار در سال ۱۹۷۱ در جشنواره فیلم ونیز، بدون زیرنویس انگلیسی روی پرده رفت و همچنین در جشنواره‌های کن، برلین، مسکو، لندن، لس‌آنجلس و دیگر جشنواره‌ها به نمایش درآمده‌است. در سال‌های بعد نیز گاو با نسخهٔ ترمیم‌شده در جشنوارهٔ ایل چینما ریترواتو ایتالیا، موزهٔ فیلم اتریش و سینما رُفله فرانسه به نمایش گذاشته شد.[۱۲] در رأی‌گیری منتقدان سینمای ایران در سال‌های ۱۳۵۱، ۱۳۶۷ و ۱۳۷۸، گاو به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران برگزیده شد [۱۳].
گروه موسیقی[ویرایش]
- آهنگساز: هرمز فرهت
- نوازنده فلوت: عباس خوشدل
- نوازنده سه‌تار: نصرت‌الله (خسرو) ابراهیمی
- نوازنده سنتور: داریوش مهرجویی
- نوازنده ضرب: حسین مقدم
گروه صدا[ویرایش]
- صدابردار: بهرام دارایی
- معاون صداربرداری: صادق عالمی
- صدای زمینه (افکت): یدالله عسگری
دیگر عوامل فیلم[ویرایش]
- دکور: اسماعیل ارحام صدر
- معاون فیلمبردار: محمود نوربخش
- دستیاران فیلمبرداری: کاظم آقابابایی و محمد کاظمی
- تیتراژ: غمگسار
- نور: ابراهام یوسف نظری و ولی‌الله رجبی
- گریم: غلامعلی نبی‌پور
- معاون کارگردان: شهباز ذوالریاستین
- مدیر تهیه: عباس محمدی‌نام
- معاون مدیر تهیه: حسن زندی
- امور فنی و لابراتوار: اداره کل امور سینمایی کشور
تحولات پیرامون فیلم[ویرایش]
نامه کارگردان به وزیر فرهنگ و هنر[ویرایش]
براساس سندی که حاوی نامه داریوش مهرجویی به مهرداد پهلبد، وزیر فرهنگ و هنر است گزارش اکران فیلم برای قشرهای مختلف از روشنفکرانی مثل جلال آل احمد و بهمن فرسی تا مستخدم اداره فرهنگ و هنر آمده است.[۱۴]
محترما معروض می‌دارد، طبق فرمایش حضرتعالی در جلسه‌ای فیلم گاو در حضور آقای علاقه‌مند و عده‌ای تماشاچی گوناگون – نویسنده، شاعر، کارمند اداره، دانشجو و مردم عادی به معرض نمایش گذاشته شد. فیلم به‌طور کلی برای طبقه انتلکتوئل قابل بحث و برای دیگران جالب و در خور ستایش بود. دو سه تن از جوانان (دانشجو و کارمند) شدیدا تحت‌تأثیر قرار گرفته بودند و تبریک می‌گفتند و برای مردم عادی فیلم جالب و سرگرم‌کننده جلوه نمود و در بعضی قسمت‌ها شدیدا مؤثر و در خور چندین بار دیدن. از میان جمع انتلکتوئل‌ها آقای منوچهر انور فیلم از نظر بصری بسیار درخشان و قابل ستایش است. اما در مورد داستان گفتند که «قلب آن کاذب است» دیالوگ‌ها « پوچ و پرت‌اند» و حادثه آنطور که باید و شاید «واقعی جلوه نمی‌کند» از نظر آقای جلال آل احمد فیلم مهمی است و نباید یک‌بار آن را دید. ایشان پیشنهاد داد که یک‌بار دیگر به همراه دیگران فیلم را ببیند و از آن یادداشت بردارند.[۱۴][۱۵]
نظرها[ویرایش]
- گاو یکی از فیلم‌های موج نو سینمای ایران است.
- این فیلم در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان ماهنامه سینمایی فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است.[نیازمند منبع]
- احسان نراقی گزارش می‌کند که محمدرضا پهلوی شخصاً فیلم گاو را دید و پیام آن را نیز دریافت.[۱۶]
- روح‌الله خمینی نیز گاو را نمونه یک فیلم آموزنده و فرهنگی دانست.[۱۷][۱۸]
- تام میلن در ابزرور نوشت: «فیلم ایرانی گاو را فیلمی پخته، هوشیارانه و سرشار از زیبایی یافتم.»[نیازمند منبع]
- هوشنگ کاووسی منتقد سینما، در نقدی که بر این فیلم نوشت، از آن به عنوان فیلمی «در یک قدمی یک شاهکار» یاد کرد.[نیازمند منبع]
- جووانی رابونی منتقد روزنامه اوونیر نیز گاو را کشف دوباره ایران نامید که با وجود نداشتن بروشور و زیرنویس درباره‌اش نوشت: «فیلمبرداری خوب، نورپردازی آگاهانه و میزانسن‌های دقیق همه و همه می‌توانستند تم احساسی و گاه به شدت فلسفی فیلم را القا کنند.»[نیازمند منبع]
- لوموند در مقاله‌ای بعد از موفقیت فیلم گاو در جشنواره فیلم ونیز نوشت: «جشنواره ونیز به معرفی ایران می‌پردازد. صدای سینمای ایران برای نخستین بار به گوش می‌رسد و همراه با آن صدای کارگردان فیلم داریوش مهرجویی که سبکی تمام و کمال دارد، به طوری که آثار کورو ساوای ژاپنی و ساتیاچیت‌رای هندی را کم‌رنگ می‌کند.»[۱۹]
- این فیلم مورد استقبال لوکینو ویسکونتی، ویتوریو دسیکا و فدریکو فلینی نیز قرار گرفت.[نیازمند منبع]
اکران درکشورهای خارجی[ویرایش]
از اکران این فیلم در ابتدا توسط سفیر ایران در دهلی، جلوگیری شد. محمدرضا امیرتیمور معتقد بود که فیلم گاو تصویر اشتباهی را به مخاطبان بین المللی نمایش می دهد و مخاطب را به اینکه ایران الان نیز همینگونه است، وا می دارد. سال‌ها بعد هم طبق همین نظر سفارت شاهنشاهی، نمایش فیلم «گاو» در انجمن فیلم هند را به مصلحت ندانستند. گاو نخستین بار در سال ۱۳۵۰ در جشنواره فیلم ونیز، بدون زیرنویس انگلیسی به نمایش درآمد و جایزه منتقدان بین‌المللی این جشنواره را به دست آورد[۱] [۲].
گاو در فرهنگ عامه[ویرایش]
- بخشی از سکانس‌های فیلم برنده اسکار فروشنده به واسطه شغل شخصیت مرد داستان در مدرسه می‌گذرد. عماد با بازی شهاب حسینی معلم هنرستان است و یکی از جلسات درس خود را به نمایش فیلم گاو ساخته داریوش مهرجویی اختصاص می‌دهد. مهرجویی دربارهٔ این تصمیم فرهادی مبنی بر پخش تصاویر فیلم گاو در اثر جدید خود گفت: «این کار خوبی بوده که آقای فرهادی انجام داده و فیلم را در سکانسی در مدرسه برای بچه‌ها نمایش داده‌است.»[۲۰]
- در رمان اضطراب ابراهیم نام این فیلم به میان آمده است.[۲۱]
جشنواره‌ها و جوایز[ویرایش]
 | این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمی‌کند. |
- جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم لاروشل ۱۹۷۲
- جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم برلین ۱۹۷۲
- نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو ۱۹۷۱
- شهریور ۱۳۵۰: برنده جایزه مستقل فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (به‌اختصار فیپرِشی: FIPRESCI) در سی و دومین جشنواره بین المللی فیلم ونیز در سال ۱۹۷۱ [۲۲] [۲۳]
- برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره سینمایی وزارت فرهنگ و هنر ۱۳۴۹
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «انتشار اسناد و هزینه فیلم گاو مهرجویی بعد از نیم قرن». سایت تحلیلی خبری عصر ایران. ۳ شهریور ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۴۰۳.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد) (۱ شهریور ۱۴۰۰). «اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی» (سندنامه شماره ۱۵). خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «:1» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ سلطانی، غزاله (مهر ۱۳۹۸). «من خود مش حسن ام: خاطره ها و حرف های ناشنیده از عزت الله انتظامی». ماهنامه فیلم (۵۶۲): ۳۵.
- ↑ «خاطرات ناشنیده از عزت‌الله انتظامی درباره توقیف و سانسور «گاو»». تاریخ ایرانی. ۲۵ مهر ۱۳۹۸.
- ↑ بهارلو، عباس (۱۳۸۴). فیلمشناخت ایران: فیلم‌شناسی سینمای ایران (۱۳۰۹–۱۳۵۷). ج. اول. قطره.
- ↑ پوستر فیلم و عنوان‌بندی آغازین فیلم «گاو»
- ↑ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد) (۱ شهریور ۱۴۰۰). «اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی» (سندنامه شماره ۱۵): ۱۱.
- ↑ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد) (۱ شهریور ۱۴۰۰). «اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی» (سندنامه شماره ۱۵): ۷.
- ↑ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد) (۱ شهریور ۱۴۰۰). «اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی» (سندنامه شماره ۱۵): ۴۲-۴۳.
- ↑ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد) (۱ شهریور ۱۴۰۰). «اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی» (سندنامه شماره ۱۵): ۴۴-۴۶ و ۵۳.
- ↑ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد) (۱ شهریور ۱۴۰۰). «اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی» (سندنامه شماره ۱۵): ۵۵-۵۷.
- ↑ «نمایش فیلم‌های ایرانی در بزرگ‌ترین جشنواره آثار کلاسیک جهان». هنر و تجربه. ۶ تیر ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۲ مرداد ۱۴۰۰.
- ↑ قره‌شیخلو، علیرضا؛ وفایی، مهدی (۱۳۸۵). داریوش مهرجویی، نقد آثار از بانو تا مهمان مامان. تهران: انتشارات هرمس. شابک ۹۶۴-۳۶۳-۲۷۹-۲.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ «گاو در معرض نقد». گاو در معرض نقد. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۷.
- ↑ «نامه خاص داریوش مهرجویی به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۱۰-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۷.
- ↑ اقبال ناممکن. احسان نراقی، نشر علم. ۱۳۸۲ تهران (ISBN 964-405-244-7)
- ↑ «حرف‌های داریوش مهرجویی دربارهٔ امام خمینی (ره)؛ امام دلیل وجودی سینما را مشخص کرد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۰۹.
- ↑ سید روح‌الله خمینی: «من غالباً فیلم‌هایی که خود مردمان ایرانی‌تبار درست می‌کنند، به نظر بهتر از دیگران است، مثلاً فیلم گاو آموزنده بود.» -صحیفهٔ نور، ج۹، ص۲۶۵.
- ↑ «لوموند: مهرجویی بالاتر ازکوراساوا و ساتیا جیت‌رای». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۶.
- ↑ مهرجویی به پخش تصاویر «گاو» در «فروشنده»
- ↑ میرصادقی، جمال. اضطراب ابراهیم. تهران. ۱۳۸۱.
- ↑ «معرفی فیلم «گاو»». وبگاه رسمی جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام.
- ↑ "Gaav / the cow". Directors' Fortnight (به انگلیسی). 2021-08-13. Retrieved 2021-08-13.
پیوند به بیرون[ویرایش]
| فیلم‌ها | الماس ۳۳ (۱۳۴۶) • گاو (۱۳۴۸) • آقای هالو (۱۳۴۹) • پستچی (۱۳۵۱) • دایره مینا (۱۳۵۳) • مدرسه‌ای که می‌رفتیم (۱۳۵۹) • سفر به سرزمین آرتور رمبو (۱۳۶۲) • اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵) • شیرک (۱۳۶۶) • هامون (۱۳۶۸) • بانو (۱۳۷۰) • سارا (۱۳۷۱) • پری (۱۳۷۳) • لیلا (۱۳۷۵) • درخت گلابی (۱۳۷۶) • دختردایی گمشده (۱۳۷۷) • داستان‌های جزیره (۱۳۷۷) • میکس (۱۳۷۸) • بمانی (۱۳۸۰) • مهمان مامان (۱۳۸۲) • سنتوری (۱۳۸۵) • فرش و فرشته (۱۳۸۵) • طهران: روزهای آشنایی (۱۳۸۸) • آسمان محبوب (۱۳۸۹) • نارنجی‌پوش (۱۳۹۰) • چه خوبه که برگشتی (۱۳۹۱) • اشباح (۱۳۹۲) • لامینور (۱۳۹۸) |
|---|---|
| کتاب‌ها | |
| مرتبط | |
- فیلم‌ها به زبان فارسی
- بیماریهای روانی در فیلم‌ها
- فیلمنامههای داریوش مهرجویی
- فیلمنامههای غلامحسین ساعدی
- فیلم‌ها به کارگردانی داریوش مهرجویی
- فیلم‌های ۱۳۴۸
- فیلم‌های ۱۹۶۹ (میلادی)
- فیلم‌های اقتباس شده از چندین اثر
- فیلم‌های اقتباسی
- فیلم‌های اقتباسشده از آثار غلامحسین ساعدی
- فیلم‌های ایرانی اقتباسشده از نمایشنامه
- فیلم‌های ایرانی
- فیلم‌های درام ۱۹۶۹ (میلادی)
- فیلم‌های درباره گاوها
- فیلم‌های سیاهوسفید ایرانی
- فیلم‌های فیلمبرداریشده در استان قزوین
- فیلم‌های موج نوی سینمای ایران
- فیلم‌های واقعشده در ایران
- مناقشههای فیلم در ایران