درگاه:هخامنشیان

درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری

ویرایش   درگاه هخامنشیان هخامنشیان نام دودمانی پادشاهی در ایران باستان است. پادشاهان این دودمان از پارسیان بودند و تبار خود را به «هخامنش» می‌رساندند که سرکردهٔ خاندان پاسارگاد از خاندان‌های پارسیان بوده‌است. هخامنشیان، در آغاز پادشاهان بومی پارس و سپس انشان بودند ولی با شکستی که کوروش بزرگ بر ایشتوویگو واپسین شاه ماد وارد آورد و سپس گرفتن لیدیه و بابل، پادشاهی هخامنشی تبدیل به شاهنشاهی بزرگی شد. از این رو کوروش بزرگ را بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی می‌دانند. پارس‌ها مردمانی از نژاد آریایی هستند که از حدود سه هزار سال پیش به فلات ایران آمده‌اند. پارس‌ها هم‌زمان با مادها به بخش‌های باختری ایران سرازیر شدند و پیرامون دریاچه ارومیه و کرمانشاهان جای گرفتند. با ناتوانی دولت ایلام، نفوذ خاندان پارس به خوزستان و بخش‌های مرکزی فلات ایران گسترش یافت. زمان ماندگاری شاهنشاهی هخامنشی، ۲۲۰ سال بود. فرمانروایی آنان در قلمرو شاهنشاهی موجب گسترش کشاورزی، تامین بازرگانی و حتی تشویق پژوهش‌های علمی و جغرافیایی نیز بوده‌است. پایه‌های اخلاقی این شاهنشاهی نیز به ویژه در دورهٔ کسانی مانند کورش و داریوش بزرگ متضمن احترام به باورهای مردم پیرو و پشتیبانی از ناتوانان در برابر نیرومندان بوده‌است، از دیدگاه تاریخی جالب توجه‌است. بیانیه کوروش در هنگام پیروزی بر بابل را، پژوهشگران یک نمونه از پایه‌های حقوق بشر در دوران باستان برشمرده‌اند. هخامنشیان بر بخش بزرگی از جهان شناخته‌شده آن روز از رود سند تا دانوب در اروپا و از آسیای میانه تا شمال خاوری آفریقا فرمان راندند. شاهنشاهی هخامنشی به دست اسکندر مقدونی برافتاد. شاهنشاهی بزرگ هخامنشیان که بنیانگذار آن کوروش بزرگ بود در سازمان جهانی یونسکو به عنوان بزرگترین و اولین امپراطوری جهان باستان طبق اسناد به ثبت رسیده‌است. ویرایش   نوشتار برگزیده کعبه زرتشت نام بنای سنگی چهارگوش و پله‌داری در محوطهٔ نقش رستم در کنار روستای زنگی‌آباد شهرستان مرودشت فارس در ایران است. محوطهٔ نقش رستم علاوه بر بنای مذکور، یادمان‌هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را نیز در خود جای داده‌است. این بنا امروزه بخشی از محوطهٔ نقش رستم است و در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران قرار دارد که از طریق جادهٔ شیراز به اصفهان قابل دسترسی است و دسترسی محلی آن از طریق جادهٔ قدیمی حاجی‌آباد-زنگی‌آباد و جادهٔ تخت جمشید-نقش رستم امکان‌پذیر است. ویرایش   زندگی‌نامه برگزیده کوروش دوم (به پارسی باستان:) که به کوروش بزرگ و کوروش کبیر مشهور است. بنیان‌گذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که در بین سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت می‌کرد. کوروش در استوانهٔ خود که در بابل کشف شده، خودش را «فرزند کمبوجیه، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ کوروش، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ چیش‌پیش، شاه بزرگ انشان، از خانواده‌ای که همیشه پادشاه بوده‌است» معرفی می‌کند. به گفتهٔ هرودوت، کوروش نسب شاهانه داشته‌است و به‌جز کتزیاس، دیگر نویسندگان یونانی، ماندانا دختر آستیاگ را مادر کوروش دانسته‌اند و گزارش داده‌اند که کوروش حاصل ازدواج کمبوجیه یکم و ماندانا بوده‌است.کوروش ابتدا علیهٔ شاه ماد طغیان کرد و سپس به پایتخت حکومت ماد در هگمتانه یورش برد و با کمک‌هایی که از درون سپاه ماد به او شد، هگمتانه را فتح کرد. سپس کرزوس، شاه لیدیه را شکست داد و به‌سوی سارد لشکر کشید و پس از دو هفته، شهر سارد به اشغال نیروهای ایرانی درآمد. کوروش مسئولیت فتح دیگر شهرهای آسیای صغیر را به فرماندهانش واگذار کرد و خود به اکباتان بازگشت و به‌سوی «پارت»، «زرنگ»، «هرات»، «خوارزم»، «غرب»، «سغد»، «گندار»، «ثه‌تَ‌گوش» و «اَرَخواتیش» لشکر کشید. در بهار سال ۵۳۹ پیش از میلاد، کوروش آهنگ تسخیر بابل را کرد و وارد جنگ با بابل شد. به گواهی اسناد تاریخی و عقیدهٔ پژوهشگران، فتح بابل بدون جنگ بوده‌است . استوانهٔ کوروش پس از شکست دادن نبونعید و تصرف بابل، نوشته شده و به منزلهٔ سند و شاهد تاریخی پرارزشی‌است. در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل متحد استوانهٔ کوروش را به همهٔ زبان‌های رسمی سازمان منتشر کرد و بدلی از این استوانه در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک قرار داده شد. ویرایش   زنان هخامنشی ماندانا یا ماندانای مادی (تولد حدود ۵۸۴ پیش از میلاد)، یک شاهدخت مادی بود، که بعدها به همسری کمبوجیه یکم درآمد و ملکه او شد. وی مادر کورش بزرگ، شاهنشاه ایران و مؤسس هخامنشیان است. به گفته هرودوت، ماندانا فرزند ایشتوویگو، پادشاه ماد و پسر هووخشتره بزرگ بود، و آرینیس شاهزاده اهل لیدیه مادر او به شمار می‌آمد. آرینیس خود دختر آلیاتس دوم، پدر کرزوس شاه معروف لیدیه بود و بدین ترتیب آرینیس خواهر کرزوس محسوب می‌شد. با این حال، کریستین استفانی می‌گوید که آرینیس دختری بود که از مادری دیگر [به جز مادر کرزوس] بدنیا بود. ویرایش   آیا می‌دانستید؟ ... کوروش بزرگ موفق‌شد سه امپراتوری بزرگ زمان خود، ماد، لیدیه و بابل را برای همیشه براندازد؟ ... نقش رستم مجموعه‌ای باستانی در استان فارس است که آرامگاه داریوش بزرگ، شاهان بعد از او و کعبه زرتشت در آن جای‌دارند؟ ... در زمان هخامنشیان، حقوق زنان رعایت می‌شده‌است و مردان و زنان با هم برابر بوده‌اند. کاری که اکنون نیز در بسیاری از کشورها انجام نگرفته‌است؟ ویرایش   بخشی از شاهنشاهی هخامنشیان آبخاز • افغانستان • ارمنستان • جمهوری آذربایجان • بحرین • بلغارستان • چچن • چین • مصر • گرجستان • یونان • هند • عراق • اسرائیل • اردن • قزاقستان • کویت • قرقیزستان • لبنان • لیبی • مقدونیه شمالی • پاکستان • فلسطین • رومانی • روسیه • عربستان سعودی • سودان • سوریه • تاجیکستان • ترکیه • ترکمنستان • ازبکستان ویرایش   نوشتارهای برگزیده نوشتارهای برگزیده: استان فارس • کوروش بزرگ • کعبه زرتشت • آرامگاه کوروش بزرگ • آرامگاه داریوش بزرگ • نقش رستم نوشتارهای خوب: علیرضا شاپور شهبازی • کمبوجیه دوم ویرایش   آن‌چه می‌توانید انجام دهید الگوی {{درگاه|هخامنشیان}} را به نوشتارهای وابسته با هخامنشیان اضافه کنید. الگوی {{هخامنشیان-خرد}} را به نوشتارهای خرد هخامنشیان اضافه کنید. در پروژه‌های هخامنشیان همکاری کنید. نوشتارهای خرد هخامنشیان را گسترش دهید. مقاله‌های خرد هخامنشیان ویرایش   نگارهٔ برگزیده دروازه ملل،تخت جمشید ویرایش   گفتار برگزیده «من برده‌داری را برانداختم. به بدبختی‌های آنان پایان بخشیدم. فرمان دادم که همه مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و آنان را نیازارند. فرمان دادم که هیچکس اهالی شهر را از هستی ساقط نکند. مردوک از کردار نیک من خشنود شد.» — کوروش بزرگ منشور کورش ویرایش   شاهان هخامنشی خَشایارشای یکم (به پارسی باستان: )، یا خَشایارشای بزرگ ملقب به شاه شاهان پسر داریوش بزرگ و آتوسا دختر کوروش بزرگ، چهارمین پادشاه هخامنشی بین سال‌های (۴۸۵ تا ۴۶۵ پیش از میلاد) بود. داریوش پسران بسیاری داشت که بزرگترین آنها آرتابرزن بود که از دختر گئوبروو، همسر نخست داریوش بود، ولی داریوش، خشایارشا را که بزرگترین فرزند آتوسا دختر کوروش بود به جانشینی برگزید. نام خشایارشا از دو جزء "خشای" به معنی (شاه) و "آرشا" به معنی (مرد) تشکیل شده و به معنی «شاه مردان» است، معنای این نام می‌تواند «کسی که در میان شاهان پهلوان است» خشایارشا پس از ۲۰ سال پادشاهی، در اکتبر ۴۶۵ پیش از میلاد توسط رئیس گارد سلطنتی اردوان و یک خواجه به نام میترا یا اسپنت میترا که با یکدیگر همدست شده بودند، در خوابگاه خویش کشته شد. سپس اردوان پسر بزرگ خشایارشا داریوش را کشت. چون پسر دوم پادشاه، ویشتاسپ که والی باکتریه بود، نیز از پایتخت دور بود و اردوان چند ماه سمت نیابت سلطنت را داشت. او بطور موقت، اردشیر، پسر سوم خشایارشا را بر تخت نشاند و خودش از طریق پسران خویش قصد داشت به هنگام فرصت وی را نیز از میان بردارد، اما اردشیر از این توطئه آگاهی یافت و در دفع او پیشدستی کرد. در طی یک زد و خورد داخلی که در چهار دیوار حرمخانه در گرفت، اردشیر اردوان و پسرانش را کشت و خود را شاهنشاه خواند. (اردشیر یکم) ویرایش   پایتخت‌ها بابل (عربی: بابل، اکدی: Bābili، سومری: KÁ.DINGIR.RA، عبری: בָּבֶל,، یونانی: Βαβυλών) یک شهر اکدی بود که در سال ۱۸۶۷ قبل از میلاد توسط سلسله آموری در بین النهرین ایجاد شد. بقایای آن در الهلال در استان بابل کشور عراق در ۸۵ کیلومتری جنوب بغداد است. این شهر به صورت کامل تخریب شده است و تنها بقایای باقی‌مانده از آن مقداری گل و آجرهای تخریب شده است. این شهر بر روی رود فرات بنا شده بود و قسمتی از شهر در یک طرف و قسمت دیگر در طرف دیگر فرات قرار داشت. یک شاه بابلی به نام حمورابی امپراتوری بابل را ایجاد کرد. بعد از مرگ حمورابی امپراتوری او فروپاشید و بابل تحت حکومت آشوریان، کاسیها و ایلامیان (ایرانیان) در آمد. در حدود سال ۶۱۲ قبل از میلاد بابل دوباره به صورت امپراتوری بابل جدید رونق گرفت. باغهای معلق بابل یکی از عجایب هفت گانه دنیای قدیم بود. بعد از شکست بابل به تصرف هخامنشیان، سلوکیان، پارتیان، رومیان و ساسانیان در آمد. ویرایش   گوناگون پارسی باستان زبان رسمی هخامنشیان و قوم پارس بود که در شاخه زبان‌های ایرانی از گروه زبان‌های هندوایرانی خانواده زبان‌های هندواروپایی قرار می‌گیرد. این زبان به زبان پارسی میانه تحول یافت که زبان ادبی و رسمی دوران ساسانیان بود و بعدها به زبان پارسی دری یا پارسی نو تبدیل شد. این زبان از زبان ایرانی باستان سرچشمه گرفته‌است. پارسی باستان در کنار زبان اوستایی تنها زبان‌های ایرانی دوران کهن هستند که متن یا کتیبه‌هایی از آن‌ها به جا مانده است. زبان پارسی باستان در جنوب غربی ایران صحبت می‌شده‌است و قدیمی‌ترین متنی که از آن به جای مانده به قرن ششم پیش از میلاد مربوط می‌شود. ویرایش   سراسرنما نقش رستم در استان فارس ویرایش   رده‌ها هخامنشیان آثار شهر سوخته آناتولی هخامنشی اعدام‌شدگان بدست شاهنشاهی هخامنشی ایران پیش از اسلام باستان‌شناسی هخامنشیان بنیان‌گذاری‌های شاهنشاهی هخامنشی تاریخ نظامی شاهنشاهی هخامنشی جنگ‌های دوران هخامنشی درگاه هخامنشیان دودمان‌ها و فرمانروایان زرتشتی دولت شاهنشاهی هخامنشی زبان فارسی باستان زنان شاهنشاهی هخامنشی ساتراپی‌های هخامنشیان سنگ‌نوشته بیستون سنگ‌نوشته‌های هخامنشی شاهان هخامنشی شهرهای هخامنشی فرمانروایان سده ۶ (پیش از میلاد) در کتاب‌های مقدس کاخ‌های دودمان هخامنشی کوچ‌کرده‌ها از یونان باستان به ایران مردم شاهنشاهی هخامنشی مصر هخامنشی معاهده‌های هخامنشیان معماری هخامنشیان مغ‌ها وزیران هخامنشیان هنر هخامنشیان ویرایش   موضوعات هخامنشیان • ابزارهای جنگی هخامنشیان • تاریخ هخامنشیان در مصر • دبیره میخی هخامنشی • راه شاهی • زنان در دوران هخامنشیان • سپاه جاویدان • سکه هخامنشی • لوح‌های گلی تخت جمشید • معماری هخامنشیان • گاه‌شماری پادشاهی ایران • سنگ‌نبشته‌های هخامنشیان • زبان فارسی باستان • آئین هخامنشیان ویرایش   درگاه‌های وابسته تاریخ باستان‌شناسی ماد ساسانیان پهلوی مزدیسنا ایران ویرایش   در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا درگاه‌ها چیستند؟ | فهرست درگاه‌ها | درگاه‌های برگزیده