محمد ماملی
| محمد ماملی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات پس‌زمینه | |
| نام(های) دیگر | ماملی |
| زاده | ۱۱ خرداد ۱۳۰۴مهاباد |
| درگذشته | ۳ بهمن ۱۳۷۷ (۷۳ سال)مهاباد |
| ژانر | موسیقی سنتی ایرانی، موسیقی کردی |
| نوع صوت | زیر |
| وبگاه | |
محمد ماملی (به کردی سورانی: محه‌ممه‌د ماملێ؛ به کردی کرمانجی: Mihemedê Mamlê) (زادهٔ ۱۱ خرداد ۱۳۰۴[۱] در مهاباد – درگذشتهٔ ۳ بهمن ۱۳۷۷ در مهاباد) خوانندهٔ نواساز کرد ایرانی بود. محمد ماملی همواره به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خوانندگان کرد شناخته می‌شوند.[۲] به طوری که اورا بعد از حسن زیرک بزرگ‌ترین خواننده کرد می‌دانند از محمد ماملی بیش از ۱۰۰۰ ترانه به جا مانده است.[۳]
زندگی‌نامه[ویرایش]
محمد، فرزند سعید، فرزند علی، در سال ۱۳۰۴ خورشیدی در محلهٔ «خڕێ» در شهر مهاباد زاده شد. سعید ماملی، پدر محمد، از خوش‌صدایان معاصرِ وفایی، شاعر عارف مهابادی بوده و بیشتر اشعار وفایی را با صوت دلنشین خود خوانده است. سعید ماملی دارای پنج فرزند به نام‌های حسین، محمد، مطّلب، حسن و جعفر بوده که حسین سال‌ها قبل بدرود حیات گفته و می‌گویند خوش‌صوتی او کم‌نظیر بوده است. خانوادهٔ ماملی به‌طور عموم صدای خوب و دلنشینی دارند. محمد ماملی در سال ۱۳۲۷ خورشیدی نخستین آهنگ خود را اجرا کرد و تا سال ۱۳۷۱، با ۵۴ سال سابقهٔ هنری، بیش از ۳۰۰ ترانه اجرا کرد.[۴] محمد ماملی در سال ۱۳۴۲ سفری به قلعه دزه و سلیمانیه کرد و چند ترانه را در آنجا اجرا و ضبط نمود.[۵]
کتابی با عنوان بازی بێریان: ژیان و گۆرانی‌یه‌کانی موحه‌ممه‌د ماملێ (جلد اول، محمد حسن احمد، بغداد، چاپخانهٔ الحوادث، ۱۹۸۳) در مورد محمد ماملی به چاپ رسیده است که در آن تعداد ترانه‌های اجراشده توسط این هنرمند بیش از ۷۰۰ نوشته شده است. شعر تعدادی از ترانه‌های او توسط هاشم نانوازادگان سروده شده است که در کتاب مذکور نامی از سرایندهٔ اشعار مربوط به هاشم نانوازادگان برده نشده و نوشته شده شعر این آواز برگرفته از فولکلور است.[۶]
محمد ماملی چند ترانهٔ دوصدایی هم با حسین عبدالله‌زاده اجرا کرد. حسین عبدالله‌زاده در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۰۶ شمسی در قریهٔ اگریقاش (ایندرقاش) از توابع مهاباد به دنیا آمده بود و از ۱۴سالگی کار خوانندگی را شروع کرد و در طول عمر خود بیش از ۵۰۰ آواز و ترانهٔ مختلف اجرا کرده بود.
درگذشت[ویرایش]
در اواخر سال ۱۳۷۲ خورشیدی محمد ماملی به بیماری فراموشی (آلزایمر) مبتلا شد و در ۳ بهمن ماه سال ۱۳۷۷ درگذشت.[۷] او در مقبرةالشعرای مهاباد با حضور جمعیت زیادی در کنار آرامگاه استاد محمد قاضی، مترجم نامدار، به خاک سپرده شد.[۸]
منابع[ویرایش]
- ↑ خبرنگار (۲۰۲۳-۰۱-۲۳). «یادی از استاد «محمد ماملی» اسطوره خنیاگر خوش آوای موسیقی کوردی». موکریان بوکان آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۰۷.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۹/۰۳/۳۱–۱۰:۵۸). «تندیس استاد محمد ماملی در مهاباد نصب می‌شود». fa. دریافت‌شده در 2024-06-07. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ "ماڵپه‌ڕی فه‌رمیی ماملێ". 13 April 2021.
- ↑ 1347 (۲۰۲۰-۰۱-۲۳). «صدای ماندگار موسیقی کردی». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۰۷.
- ↑ "سێی ڕێبه‌ندان". ماڵپه‌ڕی فه‌رمیی ماملێ. 2021-05-12. Retrieved 2024-03-27.
- ↑ «موسیقی کردی». معرفی محمد ماملی. ۲۰۲۳-۰۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۰۷.
- ↑ «محمد ماملی - نمایش محتوای موسیقی - صدا و سیمای مهاباد». mahabad.irib.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۲۵.
- ↑ AGENCY، خبرگزاری صدا و سیما | IRIB NEWS (۱۳۹۸-۱۲-۰۱). «مراسم تشییع و خاکسپاری هنرمند». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۰۷.
- تاریخ مهاباد، سیدمحمد صمدی، مهاباد: انتشارات رهرو، ۱۳۷۳